top of page

Georg Simmel on Sociation ಜಾರ್ಜ್ ಸಿಮ್ಮೆಲ್: ಸೋಶಿಯೇಶನ್

Soumya Kumar

Updated: Apr 23, 2024

ಮಾರ್ಚ್ ೧, ೧೮೫೮ ರಿಂದ ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ ೨೮, ೧೯೧೮


ಜಾರ್ಜ್ ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಜರ್ಮನಿಯ ಪ್ರಥಮ ಪೀಳಿಗೆಯ ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ. ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಖಾಯಂ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕನಾಗಿ ಕರ್ತವ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸದಿದ್ದರೂ ಕೂಡ, ಆತ ತನ್ನ ಲೇಖನಗಳು, ಉಪನ್ಯಾಸಗಳು ಹಾಗು ಎಲ್ಲಕ್ಕಿಂತ ಮಿಗಿಲಾಗಿ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೊರಚೆಲ್ಲಿದ ಹೊಳಹುಗಳಿಂದಾಗಿ ಕೇವಲ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ ಯುರೋಪಿನ ಇತರ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ್ಲಿ ಹಾಗು ಅಮೇರಿಕಾ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧರಾಗಿದ್ದರು.

ಕಾರ್ಲ್ ಮಾರ್ಕ್ಸ್ ಹಾಗು ಜರ್ಮನಿಯ ವಿಖ್ಯಾತ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿದ್ದ ಇಮಾನ್ಯುಯೆಲ್ ಕಾಂಟ್ ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿದ್ದ ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಅವರು ದ್ವಂದ್ವಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಘರ್ಷವು ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಮೂಲವೆಂದು ವಾದಿಸಿದರು. ಹಾಗೆಯೇ, ಫೆನಾಮೆನಾಲಜಿ ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ, ಅಆಮಾಜಿಕ ಅಂತಃಕ್ರಿಯಯ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದರು. ಇದು ಮಾನವರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಜೀವನದ ಬಗೆಗಿನ ನಮ್ಮ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. ಆತನ ಪ್ರಕಾರ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಗುಂಪು ಅದರ ಘಟಕಗಳ ಒಟ್ಟು ಸ್ವರೂಪ ಮಾತ್ರ. ಸಾಮಾಜಿಕ ಗುಂಪು ಅದರ ಘಟಕಗಳಿಗಿಂತ ಮೇಲ್ಮಟ್ಟದ್ದು ಎಂಬ ವಾದವನ್ನು ಅವರು ಒಪ್ಪುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.


ಜಾರ್ಜ್ ಸಿಮ್ಮೆಲ್

ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಅವರು ೨೦೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಬರೆದರು. ಅದು ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ, ನೀತಿಶಾಸ್ತ್ರ, ಮತಧರ್ಮ, ಕಲೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮನಃಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿತ್ತು. ಅವರ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರಂಥ/ಲೇಖನಗಳೆಂದರೆ:

  1. On Social Differentiation (1890)

  2. The Problems of the Philosophy of History (1892-93)

  3. Introduction to the Science of Ethics (1892-93)

  4. The Philosophy of Money (1900)

  5. Sociology: Investigations on the Forms of Sociation (1908)

  6. Fundamental Questions of Sociology (1917)

1908ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ Sociology: Investigations on the Forms of Sociation, ಅವರ ಮಹತ್ವದ ಕೃತಿ. ಈ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಆಗ ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿದ್ದ ಕಾಮ್ಟ್ ಹಾಗು ಸ್ಪೆನ್ಸರ್ ಅವರ ಜೈವಿಕ ಸಾದೃಶ್ಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋಣಕ್ಕಿಂತ ವಿಭಿನ್ನವಾದ ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಜೈವಿಕ ಸಾದೃಶ್ಯತಾ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವಿಕಾಸದಂತೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಗುಂಪುಗಳೂ ವಿಕಸನ ಹೊಂದುವವು ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಸಾಮಾಜಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳೂ ಉಂಟಾಗುವವು ಎಂದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ನಿಲುವನ್ನು ಐಡಿಯಲಿಸ್ಟಿಕ್ ದೃಷ್ಟಿಕೋಣ. ಇದರ ಪ್ರಕಾರ, ಭೌತಿಕ ಪ್ರಪಂಚ ಹಾಗು ಮಾನವರ ಆಲೋಚನೆ/ಚಿಂತನಾಪ್ರಪಂಚಗಳೆರೆಡೂ ಬೇರೆ, ಬೇರೆ. ಭೌತಿಕ ಪ್ರಪಂಚವನ್ನು ಮಾತ್ರ ನಾವು ಅಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯ. ಹಾಗಾಗಿ, ಮಾನವರ ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ಚಾರಿತ್ರಿಕವಾಗಿ ಅಥವಾ ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರೀಯವಾಗಿ ತಿಳಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.

ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಈ ಎರಡೂ ದಾರಿಗಳನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಪ್ರಕಾರ, ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಘಟಕಗಳ ನಡಿವೆ ನಡೆಯುವಂತಹ ಎಲ್ಲ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಗಳ ಒಟ್ಟು ಸಮೂಹವೇ ಸಮಾಜ. ಅಂದರೆ, ಸಮಾಜವು ಪರಸ್ಪರ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ವೈಯಕ್ತಿಕ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು, ಸಂಕೀರ್ಣ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ.

ವಿದ್ಯಮಾನವೆಂದರೆ ಅನುಭವವೇದ್ಯವಾದ ವಿಷಯ;
ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವರ್ಣನೆ ಮತ್ತು ವಿವರಣೆಗಳಿಗೆ ಒಳಪಡುವ ಘಟನೆ/ಸಂಗತಿ ಎಂದು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು phenomenon (ಫಿನಾಮಿನನ್) ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.

ಮಾನವರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದೆ ಮೇಲೆ, ಅದರ ಅಧ್ಯಯನ ವಸ್ತುವೇನು? ಅಮೇರಿಕಾದ ಸಮಾಜಶಾಸ್ರ್ತಜ್ಞ ಥಿಯೋಡೋರ್ ಅಬೆಲ್ ಅವರು ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಅವರ ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ತಾತ್ಪರ್ಯವನ್ನು ಕೆಳಗಿನಂತೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ:

(Abel, Theodore 1959 The Contributions of Georg Simmel: A Reappraisal, American Sociological Review, Vol 24, No. 4, Pp 473-4779)

೧. ಸಾಮಾಜಿಕ ಅನ್ನುವುದು ಒಂದು ವಿಧದ ಅಸ್ತಿತ್ವ. ಇದು ಮಾನವರು ಹೊಂದಿರುವ ವಾಸ್ತವಿಕ ಪಾರಸ್ಪರಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುವುದು (ಪಾರಸ್ಪರಿಕ/ಪಾರಸ್ಪರಿಕತೆ ಎಂದರೆ ಇತರರನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಇತರರ ಚಿಂತನೆ, ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವುದು). ಸಮಾಜದ ಐಕ್ಯತೆಯು ಈ ಪಾರಸ್ಪರಿಕತೆಯ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿದೆಯೇ ಹೊರತು, ಸಮಾಜದ ಐಕ್ಯತೆಯಿಂದಾಗಿ ಪಾರಸ್ಪರಿಕತೆ ಉಂಟಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
೨. ಮಾನವರ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಆಯಾಮವನ್ನು ಅವರ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಆಯಾಮಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವೆಂದು ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರವು ಒಂದು ವಿಶೇಷ ವಿಜ್ಞಾನವೆಂಬ ವಾದವನ್ನು ಈ ವಾಸ್ತವಾಂಶದ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದು.
೩. ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಸಮಾಜವನ್ನು ಜೈವಿಕ-ಭೌತಿಕ ಘಟಕಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ನೋಡುವುದು ಅವಶ್ಯಕವಲ್ಲ. ಅದು ಪಾರಸ್ಪರಿಕತೆಯ ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ, ಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬೇಕು. ಇಂತಹ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಪಾರಸ್ಪರಿಕತೆಯು ಅಂತಸ್ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿರುವ ಮಾನವರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುವುದು ಮತ್ತು ಮಾನವರು ಒಬ್ಬರನ್ನೊಬ್ಬರೊಡನೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡು ಅಥವಾ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಬಹುದು. ಈ ದೃಷ್ಟಿಕೋಣದಿಂದ ನೋಡಿದಾಗ, ಸಮಾಜದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಕೇವಲ ಅದರ ಸಂಖ್ಯಾಬಲವನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಬೆಳೆಯುವುದು ಅಥವಾ ಕುಗ್ಗುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ ಅಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವಂತಹ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಬೆಳೆಯುವುದು/ಕುಗ್ಗುವುದು. ಸಿಮ್ಮೆಲ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಬಗೆಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋಣದಿಂದ ಅಧ್ಯಯನ ಗಳು ನಡೆದಿಲ್ಲ.
೪. ಸಾಮಾಜಿಕವು ತನ್ನ ವೈವಿಧ್ಯ ಆಯಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಮಾನವರ ವರ್ತನೆಯನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಬಹುದಾದ ಪರಿಣಾಮಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾವಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾಜಿಕವು ನಿಶ್ಚಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವುದು ಹಾಗು ಸ್ವಯಂ-ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುವುದು.

ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಹೇಳುವಂತೆ, ಸಮಾಜವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ನಡುವಿನ ನಿರಂತರ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಜಟಿಲ ಬಲೆಯಾಗಿದೆ. “ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಸಂಬಂಧಿತವಾದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸಮೂಹದ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರೇ ಸಮಾಜ” ಎಂದು ಲೂಯಿ ಕೋಸರ್ ಹೇಳುವರು.

ಈ ಸಂಬಂಧಗಳ ಜಾಲವನ್ನು sociation - ಸೋಶಿಯೇಶನ್ ಎಂದು ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಕರೆದಿರುವರು.

ಸೋಶಿಯೇಶನ್ ಸಂಬಂಧಗಳ ಒಟ್ಟುಗೂಡುವಿಕೆ ಹಾಗು ಬೇರ್ಪಡಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದು. ಅಸೋಸಿಯೇಶನ್ (association) ಮತ್ತು dissociationಗಳೆರೆಡೂ ಸೋಶಿಯೇಶನ್ ಎಂಬ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿರುವುದು.

ಅವರು ಹೇಳುವಂತೆ,

“The major field of study for the student of society is, therefore, sociation, that is, the particular patterns and forms in which men associate and interact with one another.”

ಅಂದರೆ, ಮಾನವರು ಪರಸ್ಪರರೊಡನೆ ಯಾವ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಬಂಧಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ ಹಾಗು ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗುತ್ತಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸೋಶಿಯೇಶನ್ ಸೂಚಿಸುವುದು.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅರ್ಜುನ ಕೃಷ್ಣನೊಡನೆ ಸ್ನೇಹದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿ ಅದರಂತೆ ಅವರಿಬ್ಬರ ನಡುವಿನ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯು ಸ್ನೇಹತ್ವದಿಂದ ಅಥವ ಅಥವ ಸ್ನೇಹದ ಮಾದರಿಯಿಂದ  ರೂಪಿತವಾಗಿತ್ತು. ಅದೇ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ, ಕಂಸನು ಕೃಷ್ಣನೊಡನೆ ದ್ವೇಷದ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದನು ಮತ್ತು  ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯು ದ್ವೇಷತ್ವದ ಮಾದರಿಯನ್ನೇ ಅನುಸರಿಸಿತ್ತು.

ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆ ಪಡೆಯುವಂತಹ ವಿಶಿಷ್ಟ ಮಾದರಿ/ಸ್ವರೂಪವೇ ಸೋಶಿಯೇಶನ್ ಎಂದು ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಡುವರು. ಸರಳ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದಾಗ ಸಂಕೀರ್ಣ ಸ್ವರೂಪ ಉಗಮಗೊಳ್ಳುವವು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕುಟುಂಬ, ಬುಡಕಟ್ಟು, ಕುಲ, ನಗರ ಮತ್ತು ಪ್ರಭುತ್ವ ಹುಟ್ಟುವವು ಅಥವಾ ಆ ಬಗೆಯ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಗಳ ಅಂತಿಮ ರೂಪವೆನ್ನಬಹುದು.

ಸಮಾಜಶಾಸ್ರ್ರವು ಮಾನವರ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯ ಚೌಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಬೇಕೇ ಹೊರತು ಅವುಗಳ ಅಂತಿಮ ಸ್ವರೂಪವನ್ನಲ್ಲ. ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರವು ಮಾನವರಿಗೆ ಏನಾಗುವುದು ಹಾಗು ಯಾವ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ವರ್ತಿಸುವರು ಎಂಬುದನ್ನು ಅವರು ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಸುವಂತಹ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಗಳ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಸಬೇಕೆನ್ನುತ್ತಾರೆ.

ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಅವರು ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯ ಬಗೆಗಿನ ತಮ್ಮ ಅಧ್ಯಯನಗಳ ಮೂಲಕ ಕೆಲವು ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕ ನಿರೀಕ್ಷಿತ ನಡವಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದರು. ಇದನ್ನು typical ವರ್ತನೆ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ನಾಯಕ ಹಾಗು ಆತನ ಅನುಯಾಯಿಗಳ ನಡುವಿನ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿರೀಕ್ಷಿತ ವರ್ತನೆಯನ್ನು - ಏಕಪ್ರಕಾರತೆಯನ್ನು, ನಾವು ಅವಲೋಕಿಸಬಹುದು. ಒಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಗುಂಪು ಹೊಬರೊಡನೆ ನಡೆಸುವ ಅಂತಃಕ್ರಿಯಗಳಲ್ಲೂ ಇದೇ ಬಗೆಯ ಏಕರೂಪತೆ ಕಾಣಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಗಮನಹರಿಸಬೇಕೆನ್ನುತ್ತಾರೆ.

ಈ ಏಕರೂಪತೆಯ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯ ಕೆಲವು ವಿಧಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ಅವುಗಳಿಗೆ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ನೀಡಿರುವರು. ಅದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಕೆಲವು ವಿಧಗಳೆಂದರೆ - ಪರಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿ (the stranger) , ಬಡವ (the poor), ಸಾಹಸಿಗ (the adventurer), ಸಂವಹನದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ಅದನ್ನು ಮಾರ್ಪಡಿಸುವ ವಿರೋಧಿ (the man in the middle), ಧರ್ಮಭ್ರಷ್ಟ, ಪಕ್ಷದ್ರೋಹಿ (the renegade).

ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಅವರು ಹೇಳುವಂತೆ,

ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ “ಪ್ರಾತಿನಿಧಿಕ ಸ್ವರೂಪ” ಆಗಬೇಕೆಂದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಆತ ಇತರರೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿರುವ ಸಂಬಂಧಗಳಿಂದ ಹಾಗು ಇತರರು ಆತನಿಗೆ ನೀಡುವ ಸ್ಥಾನದಿಂದ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೀತಿಯ ವ್ಯಕ್ತಿ ಯಾವ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ವರ್ತಿಸಬೇಕೆಂಬ ನಿರೀಕ್ಷೆಗಳು ಉಂಟಾಗುವವು. ಹಾಗಾಗಿ, “ಪರಕೀಯನು” ಮೊದಲಿನಿಂದಲೂ ಗುಂಪಿಗೆ ಸೇರಿದವನಲ್ಲ ಆದರೆ ತನ್ನಿಷ್ಟ ಬಂದಾಗ ಗುಂಪನ್ನು ತೊರೆದು ಹೋಗುವಷ್ಟು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನೂ ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಹೇಳುವಂತೆ, “ಪರಕೀಯ ಸುಪ್ತ ಸಂಚಾರಿ. ಆತ ಹೋಗಿ ಬರುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿರುವುದಿಲ್ಲ”.

ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯ ಸ್ವರೂಪವು ಅದರಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವ ಸದಸ್ಯರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ತೋರಿಸಿಕೊಟ್ಟರು. ಅವರು ಡೈಯಾಡ್ (dyad): ದ್ವಿ-ಸದಸ್ಯರು ಹಾಗು ಟ್ರೈಯಾಡ್ (triad): ತ್ರಿ-ಸದಸ್ಯರ ನಡುವಿನ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಬಹಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಅವಲೋಕಿಸಿ, ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗೆಯೇ, ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿನ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕೂಡ ಸಂಶೋಧಿಸಿರುವರು.

ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಅವರದ್ದು ದ್ವಂದ್ವಾತ್ಮಕ (dialectical) ದೃಷ್ಟಿಕೋಣದ ಅಧ್ಯಯನವಾಗಿತ್ತು. ಸಾಮಾಜಿಕ ಘಟಕಗಳ ನಡುವಿನ ಪಾರಸ್ಪರಿಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದಲ್ಲದೇ ಅವುಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಘರ್ಷಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸೋಶಿಯೇಶನ್ ಸದಾಕಾಲದಲ್ಲೂ ಸೌಹಾರ್ದತೆ ಮತ್ತು ಸಂಘರ್ಷ, ಆಕರ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ದೂರ ಇರುವಿಕೆ/ಇಡುವಿಕೆ, ಪ್ರೇಮ ಮತ್ತು ದ್ವೇಷದಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಎರಡೂ ಬಗೆಯ ಅಂತಃಕ್ರಿಯಗಳಿಂದ ಸೋಶಿಯೇಶನ್ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿರುವುದು. ಈ ದ್ವಂದ್ವಗಳನ್ನು ಧನಾತ್ಮಕವೆಂದೇ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು. ಯಾವುದೊಂದೂ ನೇತ್ಯಾತ್ಮಕವಲ್ಲ. ಇವೆರಡರಿಂದಲೇ ಸಂಬಂಧಗಳು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರಚನೆ ಪಡೆಯುವವು ಮತ್ತು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವವು.

ಸಂಪೂರ್ಣ ಸೌಹಾರ್ದತೆ ಇರುವಂತಹ ಸಾಮಾಜಿಕ ಗುಂಪು ನಮ್ಮ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಬರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅಂತಹ ಗುಂಪಿಗೆ ಜೀವವಿರುವುದಿಲ್ಲ; ಅದು ಬದಲಾಗಲು ಹಾಗು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಲು ಅಸಾಧ್ಯ.

ಮಾನವರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂಬ ವಾದವನ್ನು ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ತಳ್ಳಿಹಾಕುತ್ತಾರೆ. ಮಾನವರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದು ಮರೀಚಿಕೆಯ ಹಿಂದೆ ಹೋದಂತೆ. ಆ ಬಗೆಯ “ಸಂಪೂರ್ಣ ವಿಜ್ಞಾನ” ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ವಿಜ್ಞಾನವು ವಿದ್ಯಮಾನದ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಬಹುದು, ಸಮಗ್ರವನ್ನಲ್ಲ. ರಾಜಕೀಯ, ಆರ್ಥಿಕ ಅಥವಾ ಕಾನೂನು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯು ಯಾವ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ರೂಪಿತವಾಗುವುದು ಎಂಬುದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದೇ ಹೊರತು, ಆ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ರಾಜಕೀಯ, ಆರ್ಥಿಕ ಅಥವಾ ಕಾನೂನಾತ್ಮಕ ಅಂಶಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರ ಗಮನಹರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದರೆ, ಅದರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ನಿಷ್ಫಲವಾಗುವುದು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರವು ಮಾನವರು ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದರ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುವರು, ಆ ಗುಂಪುಗಳು ಅವರ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಯಾವ ಬಗೆಯಲ್ಲಿ ರೂಪಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅವರ ಅಂತಃಕ್ರಯೆಗಳಿಗೆ ಕಾರನವಾಗುವವು ಎಂಬುದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಅವರ ಸಂಶೋಧನಾ/ಅಧ್ಯಯನ ವಿಧಾನವು ಮೈಕ್ರೋಸೋಶಿಯಾಲಜಿ (microsociology) ಸ್ಚರೂಪದ್ದು. ಬೃಹತ್ ಸಾಮಾಜಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಇತರ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳೊಡನೆ ನಡೆಸುವ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆ ಅವರ ಅಧ್ಯಯನದ ವಸ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ, ನಿರಂತರವಾಗಿ ಕಾಣಬರುವಂತಹ ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಗಳ ಸೀಮಿತ ರೂಪಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಆಸಕ್ತರಾಗಿದ್ದರು.

ರಾಬರ್ಟ್ ನಿಸ್ಬಟ್ ಅವರು ಹೇಳುವಂತೆ, ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಅವರ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣವೆಂದರೆ - ಮೈಕ್ರೋಸೋಶಿಯಾಲಜಿ, ಸೂಕ್ಷ್ಮಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ನಿಲುವು. ಸೂಕ್ಷ್ಮಸಮಾಜಶಾಸ್ರ್ತೀಯತೆಯು ಅವರ ಚಿಂತನೆಗೆ ಪ್ರಸ್ತುತತೆಯನ್ನು ನೀಡಿರುವುದು. ಮಾನವರ ಸಹವಾಸದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬರುವಂತಹ ಆತ್ಮೀಯತೆಯಂತಹ ಸಣ್ಣ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅವರಿಗೆ ತಿರಸ್ಕಾರವಿರಲಿಲ್ಲ. ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮಾಡುವಾಗ ಇಂದ್ರಿಯಗೋಚರ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಲಿಲ್ಲ. ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ವಿಧೇಯತೆ, ನಮ್ರತೆ, ನಿಷ್ಠತೆ, ಅಧೀನತೆ, ಸ್ನೇಹತ್ವಗಳ ಮಾದರಿಗಳು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದ ಮಾರ್ಪಾಡಾಗುವವು. ಆದರೆ, ಸಹವಾಸದ, ಅಂತಃಕ್ರಿಯಗಳ ಮೂಲಭೂತ ಲಕ್ಷಣಗಳು ತಮ್ಮ ನಿರಂತರತೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವು. ಡೈಯಾಡ್ ಮತ್ತು ಟ್ರೈಯಾಡಗಳು ತಮ್ಮ ಅತ್ಯಾವಶ್ಯಕ ಗುಣಗಳನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುವವು. ಸಮಾಜದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಾಬಲ್ಯತೆಯ ರಚನೆಗಳಷ್ಟೇ ಈ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಸಂಬಂಧಗಳೂ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಬದಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಗಳಾಗಿರುತ್ತವೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಎಂದೂ ಮರೆಯಲಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ ಸಿಮ್ಮೆಲ್ ಅವರು ಸ್ಫೂರ್ತಿಯ ಚಿಲುಮೆಯಾಗಿರುವರು.




Recent Posts

See All

Formal Sociology: ಫಾರ್ಮಲ್ ಸಮಾಜಶಾಸ್ತ್ರ

ಜಾರ್ಜ್ ಸಿಮ್ಲೆಲ್ ಅವರು ಜರ್ಮನಿಯ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ತತ್ತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾದ ಇಮಾನ್ಯುಯೆಲ್ ಕ್ಯಾಂಟ್ ಅವರಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಈ ಪ್ರಭಾವದ ಹಿನ್ನಲೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಮ್ಮೆಲ್...

Forms of Sociation - ಸೋಶಿಯೇಶನ್: ವಿವಿಧ ಸ್ವರೂಪಗಳು

ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಅಂತಃಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದಾಗ, ಒಂದಲ್ಲ ಒಂದು ಬಗೆಯ ಪಾರಸ್ಪರಿಕತೆಯನ್ನು - ಅಂದರೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಬಂದವನ್ನು ಹೊಂದುವರು. ಈ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಬಂಧವನ್ನು...

Comments


©2022 by LearningSociology. Proudly created with Wix.com

bottom of page